विश्वकै सबैभन्दा सानो एक्स–रे मेसिन निर्माण गरेको श्रेय एक जना नेपाली युवाले पाएका छन् । उनी हुन् लहान नगरपालिका–१० का डा.अमर प्रसाद गुप्ता । उनले भौतिक शास्त्रमा विद्यावारधि गरेका छन् । दक्षिण कोरियामा अध्ययनरत छँदा उनले अत्यन्त न्युन उर्जाबाट सञ्चालन हुन सक्ने हत्केलामा अटाउन सक्ने एक्स–रे मेसिन बनाएका थिए । उनले बनाएको एक्स–रे मेसिनमा दुई वटा ब्याट्री मात्र लाग्दछ । यो मेसिनको कुल वजन मात्र ८६ ग्राम छ ।
उनको आविष्कार विश्को लागि विशेष महत्वको विषय बनेको कारण छात्र गुप्तालाई अवार्ड प्रदान गरिएको छ । विश्वकै सबैभन्दा ठुलो रेडियोलजिकल सोसाइटी अफ नर्थ अमेरिका संस्थाद्वारा आमन्त्रित गरि गुप्तालाई अवार्ड प्रदान गरिएको छ । यो पुरस्कार जित्ने गुप्ता पहिलो नेपाली भएका छन् ।
नेपालका लहान (सिरहा) भौतिकशास्त्रमा पीएचडी गरेका ३३ वर्षीय अमर प्रसाद गुप्ता सानैदेखि मेधावी थिए । दक्षिण कोरियामा आफ्नो स्नातक अध्ययनको क्रममा ल्याबमा कार्बन नानोट्यूब उत्पादन गर्दा उनले एक्स–रे प्रणाली सानो बनाउने कल्पना गरे । त्यसलाई उनले साकार रुप दिए । खल्तीमा बोक्न सकिने र विकिरण र रासायनिक खतराहरू मुक्त एक्स रे बनाएर देखाए ।
यो यन्त्र प्रत्येक विद्यालयको विज्ञान प्रयोगशालामा विद्यार्थीहरूलाई एक्स–रे भौतिकीबारे सिक्न मद्दत गर्न प्रयोग गर्न सकिन्छ । कोरियाको सिटिए विम टेक कोअपरेसन लिमिटेड स्टार्टअपमा अनुसन्धान समूहको नेतृत्व गर्दा उनले सानो एक्स–रे ट्यूब विकास गर्ने चुनौती सामना गरे । एक किसिमको परीक्षणको रूपमा, उनले बायोमेडिकल इन्जिनियर मित्र किम ताइयोङसँग मिलेर एउटा सानो एक्स–रे ट्यूब मात्र होइन संसारको सबैभन्दा सानो र सबैभन्दा हल्का एक्स–रे प्रणाली पनि बनाउन थालेका थिए ।
छ महिनाको निरन्तर प्रयास र धेरै असफल प्रयासहरू पछि डा. गुप्ताले मानव हात भन्दा सानो एक्स–रे प्रणाली सफलतापूर्वक विकास गरे,केवल डस ग्राम तौल, कसैको खल्तीमा सजिलैसँग फिट गर्न सकिन्छ र केवल दुईटा ब्याट्रीहरूद्वारा संचालित हुन्छ ।
गुप्ताले गत डिसेम्बर २०२३ मा शिकागोमा आयोजित वार्षिक रेडियोलोजिकल सोसाइटी अफ नर्थ अमेरिका बैठकमा यस विचारको बारेमा आफ्नो अनुसन्धान प्रस्तुत गरेका थिए र एक भौतिक प्रशिक्षार्थीद्वारा आरएसएनएमा उत्कृष्ट योगदानको लागि उनलाई ट्रेनी रिसर्च पुरस्कारबाट सम्मानित गरिएको छ । सीएनटी एक्स–रे टेक्नोलोजीमा अग्रगामी नर्थ क्यारोलिना विश्वविद्यालयका प्रोफेसर ओटो झोउले उनलाई पुरस्कार प्रदान गरे । उनले आरएसएनएले गैर–क्लिनिकल, विशुद्ध भौतिकशास्त्र र इन्जिनियरिङ परियोजनालाई अवार्डसहित मान्यता दिएको यो पहिलो पटक भएको बताए ।
